ความหมาย • ไม้มงคล • ของที่ใช้ • ฤกษ์ • ขั้นตอนพิธี
พิธียกเสาเอก–เสาโท คืออะไร?
พิธียกเสาเอก เสาโท คือพิธีดั้งเดิมก่อนลงมือก่อสร้างที่คนไทยทำ “เอาฤกษ์เอาชัย” ขอให้การก่อสร้างราบรื่น ปลอดอุปสรรค และผู้อยู่อาศัยอยู่เย็นเป็นสุข จุดเน้นคือ เสาเอก (เสาหลัก) และ เสาโท (เสารอง) ซึ่งถือเป็นเสาฤกษ์ของบ้านและเป็นสัญลักษณ์เริ่มงานก่อสร้างอย่างเป็นมงคล
พิธีเป็นมงคลทางใจ—ต้องทำงานก่อสร้างตามหลักวิศวกรรมควบคู่เสมอ
ยกเสาเอกต่างจาก “วางศิลาฤกษ์” ยังไง?
- ยกเสาเอก: พิธีฝังสิ่งมงคลในหลุมเสา ตอกเข็มไม้มงคล วางเหรียญ/แผ่นทอง–นาก–เงิน แล้วตั้งเสาเอกเป็นสัญญาณเริ่มสร้างบ้าน
- วางศิลาฤกษ์: ใช้ “แผ่นศิลาฤกษ์” วางเหนือของมงคล (เช่น อิฐมงคล) เพื่อบันทึกฤกษ์/ชื่อโครงการ/ผู้ก่อสร้าง นิยมในอาคารสาธารณะหรือโครงการขนาดใหญ่
- งานจริงบางพื้นที่ทำทั้งสองพิธีร่วมกัน แต่ “ความหมายและของที่ใช้” ต่างกันพอควรค่ะ
ไม้มงคล 9 ชนิด (ของเด่นในพิธี)
- ราชพฤกษ์ – อำนาจบารมี วาสนา
- ขนุน – มีผู้เกื้อหนุนค้ำชู
- ชัยพฤกษ์ – มีชัยชนะ สำเร็จ
- ทองหลาง – เพิ่มพูนทรัพย์สินเงินทอง
- ไผ่สีสุก – ความสุข ความร่มเย็น
- ทรงบาดาล – ความมั่นคงแข็งแรง
- สัก – เกียรติยศ ศักดิ์ศรี
- พะยูง – ค้ำจุนฐานะให้ดีขึ้น
- กันเกรา – ป้องกันภัยและอุปสรรค
ของที่มักเตรียมในพิธี (เช็กลิสต์)
- โต๊ะหมู่บูชา/ธูปเทียน/น้ำอบ/สายสิญจน์ ดอกไม้พวงมาลัย
- หน่อกล้วย–อ้อย และ ผ้าสามสี/ผ้าแพร สำหรับผูกเสา
- ไม้มงคล 9 ชนิด + เหรียญเงิน/ทอง + แผ่นทอง–นาก–เงิน
- ทรายเสก/น้ำมนต์/ทองคำเปลว (หากนิมนต์พระ)
- เครื่องบูชาฤกษ์/สังเวยเทวดา (แล้วแต่ธรรมเนียม)
รายการและลำดับมักปรับตาม “ครูพิธี/ท้องถิ่น” แต่โครงหลักๆคล้ายกันค่ะ
ฤกษ์มงคลควรรู้อะไรบ้าง?
- โดยประเพณี นิยมพิจารณาเดือนตามจันทรคติและเลือก วันดี (หลายแหล่งยกตัวอย่าง “วันจันทร์” พบใช้บ่อย)
- บางสำนักยังพิจารณา วันถูกโฉลกตามวันเกิด หรือหลีกเลี่ยงบางวัน–ช่วงเวลา
- เว็บไซต์อสังหาฯ หลายแห่งเผยแพร่ “ปฏิทินฤกษ์” ประจำปี เพื่อใช้ประกอบการตัดสินใจ (เนื้อหาปรับทุกปี)
ข้อแนะนำของปลูก: ให้ยึด “ครูพิธี/ท้องถิ่น” เป็นหลัก และใช้ฤกษ์เป็นเรื่องของความสบายใจควบคู่กับแผนงานก่อสร้างจริง ๆ ค่ะ
คำถามที่เจอบ่อย (FAQ)
Q: จำเป็นต้องทำไหม?
A: ไม่ใช่ข้อบังคับทางกฎหมายหรือวิศวกรรม แต่เป็นพิธีเพื่อความสบายใจ–สิริมงคลของเจ้าของบ้านและครอบครัว (ทำหรือไม่ทำ ขึ้นกับศรัทธาและธรรมเนียม)
Q: ต้องมีพระหรือพราหมณ์ไหม?
A: นิยมเชิญ แต่ถ้าพื้นที่ทำแบบครอบครัวก็ให้ผู้ใหญ่เป็นประธานได้—แนะนำปรึกษาครูพิธีในพื้นที่เพื่อความถูกต้องตามประเพณี
Q: เสาเอกควรวางทิศไหน?
A: บางสำนักนิยม “ตะวันตกเฉียงใต้” แต่ขึ้นอยู่กับครูพิธีและตำราที่อ้างอิง—ให้ยึดแนวทางท้องถิ่นเป็นหลัก และต้องสอดคล้องกับแปลนวิศวกรรมหน้างานด้วย
Q: ใช้เวลานานไหม และค่าใช้จ่ายเท่าไร?
A: พิธีปกติใช้เวลา 1–2 ชั่วโมง (ไม่นับเตรียมของ/ตั้งโต๊ะ) ค่าใช้จ่ายขึ้นกับของไหว้/ไม้มงคล/ค่าวิทยาทาน/จำนวนแขก—ควรตกลงรายละเอียดกับผู้จัดพิธีก่อนล่วงหน้า (แนวปฏิบัติทั่วไป)
ข้อควรรู้จากมุมวิศวกรรม (สำคัญ)
- พิธีเป็น “มงคลทางใจ”—ไม่ทดแทน มาตรฐานทางวิศวกรรม เช่น งานสำรวจดิน โครงสร้าง ฐานราก เหล็กเสริม ระดับดิ่ง/เอียงของเสา คอนกรีต ฯลฯ
- วันทำพิธีควรมี ผู้ควบคุมงาน/ช่างโครงสร้าง อยู่หน้างาน เพื่อเช็กตำแหน่งเสา ระยะยึดค้ำ โครงเหล็ก และความปลอดภัยก่อน–ระหว่าง–หลังพิธี (ปลูกดูแลให้ค่ะ)
ทิปส์จาก “ปลูก” ให้พิธีลื่นไหล
- เตรียม ของสำรอง (ธูปเทียน/ดอกไม้/ผ้าสามสี/สายสิญจน์) กันลืมหรือชำรุด
- จัด พื้นที่ปลอดภัย รอบหลุมเสา กั้นกรวย/เทป ไม่ให้เด็ก ๆ เข้าใกล้
- สื่อสารกับครูพิธีเรื่อง ขั้นตอน–เวลา–ทิศ ให้ตรงกับแบบก่อสร้าง
- หากต้องบันทึกภาพ/ไลฟ์สด ควรแจ้งครูพิธีล่วงหน้าและตั้งกล้องไม่รบกวนพิธี
